هر آنچه که باید درباره استئومالاسی بدانید!

استئومالاسی به نرم شدن قابل توجه استخوان ها گفته می شود که اغلب به دلیل کمبود شدید ویتامین D ایجاد می شود. استخوان های نرم شده در کودکان و بزرگسالان مبتلا به استئومالاسی، می تواند در هنگام رشد و به خصوص در استخوان های تحمل کننده وزن پاها، منجر به خم شدن آن ها شود. این بیماری می تواند در افراد مسن منجر به شکستگی شود.

درمان استئومالاسی می تواند با تأمین ویتامین D و کلسیم کافی باشد که هم برای سخت شدن و تقویت استخوان لازم است و هم برای درمان اختلالاتی انجام شود که منجر به بیماری می شوند.

بیش تر بخوانید : روماتیسم در کودکان

استئومالاسی چیست؟

استئومالاسی همان ضعیف شدن و نرم شدن استخوان ها است. مشکلات مربوط به تشکیل استخوان یا روند استخوان سازی باعث استئوماالی می شود. این وضعیت به معنی پوکی استخوان نیست چرا که پوکی استخوان همان ضعیف شدن استخوان زنده است که قبلاً شکل گرفته و بازسازی شده است.

چه عللی سبب بیماری استئومالاسی می شوند؟

استئومالاسی در نتیجه نقص در روند بلوغ استخوان است. بدن از مواد معدنی کلسیم و فسفات برای ساختن استخوان های قوی استفاده می کند. اگر به اندازه کافی از این مواد معدنی در رژیم غذایی استفاده نشود و یا بدن به درستی آن ها را جذب نکند، ممکن است دچار استئومالاسی شود. این مشکلات می تواند ناشی از موارد زیر باشد :

کمبود ویتامین D

نور خورشید سبب تولید ویتامین D در پوست می شود. ویتامین D معمولا در لبنیات و از جمله شیر گاو وجود دارد.  افرادی که در مناطقی زندگی می کنند که نور خورشید محدود است، در معرض نور خورشید قرار نمی گیرند و یا با استفاده از رژیم غذایی با ویتامین D کم، ممکن است دچار پوکی استخوان شوند. کمبود ویتامین D شایع ترین علت پوکی استخوان در سراسر جهان است.

جراحی های خاص

معده در حالت عادی سبب تجزیه و هضم غذا می شود تا کلسیم و سایر مواد معدنی جذب شده در روده آزاد شود. در صورت جراحی برای برداشتن بخشی یا کل معده یا دور زدن روده کوچک ، این روند مختل می شود و می تواند منجر به کمبود ویتامین D و کلسیم شود.

بیماری سلیاک

در این اختلال خود ایمنی ، غذاهای حاوی گلوتن، پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار، می توانند به پوشش روده کوچک شما آسیب برسانند. پوشش روده آسیب دیده مواد مغذی را به خوبی جذب نمی کند و می تواند منجر به کمبود ویتامین D و کلسیم شود.

اختلالات کلیه یا کبد

این اندام ها در فعال سازی ویتامین D در بدن نقش دارند. مشکلات مربوط به کلیه ها یا کبد می تواند بر توانایی بدن در ایجاد ویتامین D فعال تأثیر بگذارد.

مواد مخدر و بعضی داروها

برخی از داروهایی که برای درمان تشنج استفاده می شوند، از جمله فنی توئین (دیلانتین ، فنیتک) و فنوباربیتال، می توانند باعث کمبود شدید ویتامین D و استئومالاسی شوند.

بیش تر بخوانید : خارپاشنه

علائم بیماری استئومالاسی چیست؟

• شایع ترین علائم این بیماری، استخوان هایی است که به راحتی می شکنند.
• از موارد دیگر می توان به ضعف عضلانی اشاره نمود.
• فرد مبتلا به استئومالاسی ممکن است راه رفتن سختی داشته باشد یا کج و سنگین راه روند.
• درد استخوان ، به ویژه در باسن ، نیز یکی از علائم رایج است.

این درد می تواند دردناک باشد و از قسمت باسن تا محل های زیر ادامه داشته باشد :

• کمر
• لگن
• پاها
• دنده

اگر میزان کلسیم در خون نیز بسیار کم باشد، ممکن است سبب مشکلات زیر شود :

• ریتم نامنظم قلب
• بی حسی در اطراف دهان
• بی حسی در دست ها و پاها
• اسپاسم در دست و پایتان

چه عللی سبب نرم شدن استخوان ها می شود؟

• سلول های قدیمی استخوان ها به صورت پی در پی از بین می روند و با سلول های جدید جایگزین می شوند.
• قشر نام استخوانی است که دارای پوسته بیرونی سخت است.
• ماتریس ساختار نرم تر و سبک تر داخل استخوان است.
• برای نگهداری و محافظت از قسمت های داخلی استخوان که نرم تر هستند، لایه هایی تشکیل می شود از جنس فسفر و کلسیم تا پوسته خارجی را ایجاد کند.
• ساختاری شبیه به لانه زنبوری است و یا شبیه مش است.
• در صورت عدم کلسیم و فسفر کافی، استخوان ها ضعیف و نرم می شوند، و آنچنانکه باید استحکام کافی را ندارند.
• در بدن مواد معدنی موجود است که استحکام بدن به آن ها وابسته است.
• ویتامین D سبب این می شود تا کلسیم از بدن خارج شده سپس برای استحکام استخوان ها از آن استفاده شود.
• اگر ویتامین D ، کلسیم یا فسفر کافی ندارید ، استخوان ها نرم و ضعیف می شوند.

استئومالاسی چگونه تشخیص داده می شود؟

روش های مختلفی برای تشخیص استئومالاسی وجود دارد. در ادامه هر کدام را ذکر کرده و به بررسی تک تک این روش ها می پردازیم.

آزمایش خون

آزمایش خون روشی برای تشخیص این بیماری است. اگر هر یک از موارد زیر در آزمایش نشان داده شوند، ممکن است فرد به استئومالاسی یا اختلال استخوانی دیگری مبتلا شده باشد :

• سطح پایین ویتامین D
• سطح پایین کلسیم
• سطح پایین فسفر

ایزوآنزیم های آلکالین فسفاتاز

روش تشخیص دیگر، بررسی بدن از نظر ایزوآنزیم های آلکالین فسفاتاز است تا بدن افراد را مورد آزمایش قرار دهد. سطوح بالا این ماده در بدن می تواند نشان دهنده استئومالاسی باشد.

آزمایش خون دیگر می تواند سطح هورمون پاراتیروئید را بررسی کند. مقادیر بالای این هورمون نشان دهنده عدم ویتامین D کافی و سایر مشکلات مرتبط باشد.

بیوپسی استخوان

ممکن است برای تشخیص استئومالاسی نیاز به بیوپسی استخوان وجود داشته باشد. پرضشکان سوزنی از طریق پوست و عضله و استخوان وارد می شود تا یک نمونه کوچک بدست آورند. آنها نمونه را روی یک اسلاید قرار داده و آن را زیر میکروسکوپ بررسی می کنند. معمولاً آزمایش رادیوگرافی و آزمایش خون برای تشخیص کافی است و بیوپسی استخوان لازم نیست.

بیش تر بخوانید : روماتیسم مفصلی

چه کسانی به استئومالاسی مبتلا می شوند؟

• افرادی که بدن آن ها به دلیل بیماری ها ضعیف شده که نمی توانند از خانه بیرون روند.
• کسانی که تحت تاثیر قرار می گیرند و ویتامین D به بدن آن ها نمی رسد.
• افرادی  که ویتامین D کافی نداشته باشد در معرض ابتلا به استئومالاسی قرار دارد.
• خانم هایی که مذهبی هستند و لباس های آن ها پوشیده است و به اندازه کافی به بدن آن ها ویتامین D نمی رسد.
• افرادی با پوست تیره همچون کسورهایی همچون آفریقا، آسیای جنوبی ، و خاورمیانه و …
• زنان شیردهی که به ویتامین D بالایی نیاز دارند تا دوباره ویتامین D بدن آن ها تامین شود.

موارد نادری نیز وجود دارد که می تواند افراد را در معرض ابتلا به استئومالاسی قرار دهند، این موارد به شرح زیر است :

• بیماری های کبدی
• نارسایی کلیوی
• برخی داروهای ضد صرع
• بیماری درمان نشده سلیاک
• جراحی های شکمی

در صورتی که هر یک از موارد بالا در شما صدق می کند، احتمال ابتلا به استئومالاسی در شما بیش تر است و باید محافظت بیش تری در برابر آن داشته باشید.

چه روش های درمانی برای استئومالاسی وجود دارد؟

خوشبختانه دریافت کافی ویتامین D از طریق مکمل های خوراکی به مدت چندین هفته تا چند ماه می تواند استئومالاسیرا درمان کند. برای حفظ سطح طبیعی ویتامین D در خون، احتمالاً باید مصرف مکمل ها ادامه داده شوند.

مصرف کلسیم یا فسفر از طریق مکمل ها یا رژیم غذایی می تواند کمک بسیاری در درمان بیماری هایی که بر متابولیسم ویتامین D تأثیر می گذارند، بکنند. این بیماری ها می توانند شامل بیماری های کلیوی و کبدی و یا سطح پایین فسفات، باشند.

در موارد نادر فرد می تواند ویتامین D را از تزریق از طریق پوست و یا رگ در بازو به صورت داخل وریدی مصرف نماید.

ممکن است لازم باشد فرد مدتی را در فضای باز و زیر نور آفتاب سپری کند تا بدن بتواند ویتامین D کافی در پوست را ایجاد کند.

در صورت داشتن سایر بیماری های زمینه ای که بر متابولیسم ویتامین D تأثیر می گذارد، فرد ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. برای کاهش ابتلا به استئومالاسی، به درمان سیروز و نارسایی کلیه نیاز می باشد.

کودکانی که دچار موارد شدید استئومالاسی یا راشیتیسم هستند ممکن است مجبور به استفاده از بریس یا جراحی برای اصلاح تغییر شکل استخوان شوند.