بیماری وگنر

بیماری وگنر یک بیماری بسیار نادر و طولانی ‌مدت است که شامل تشکیل گرانولوم و التهاب عروق خونی می‌ باشد. این بیماری از نوع واسکولیت است که عروق با اندازه کوچک و متوسط را در بسیاری از اندام ‌ها تحت‌ تاثیر قرار می‌ دهد.

اما اغلب بر دستگاه تنفسی ، ریه ‌ها و کلیه‌ ها تاثیر می‌ گذارد. علایم و نشانه‌ های بیمار وگنر بسیار متنوع هستند و نمایانگر ارگان هایی است که تحت ‌تاثیر رگ های خونی آسیب دیده قرار می ‌گیرند. علائم و نشانه های معمول شامل خون دماغ، گرفتگی بینی و پوسته شدن ترشحات بینی و التهاب لایه فوقانی چشم است. آسیب به قلب، ریه ها و کلیه ها می تواند کشنده باشد.

به طور دقیق هنوز مشخص نشده است که چه عاملی باعث ایجاد بیماری وگنر می شود. مشاهدات تا حدودی عامل ژنتیک را موثر می دانند اما احتمال آن نیز کم است.

درمان وگنر به شدت بیماری بستگی دارد. در موارد شدید به طور معمول با ترکیبی از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند ریتوکسیماب یا سیکلوفسفامید و کورتیکواستروئید های با دوز بالا برای کنترل علائم بیماری و آزاتیوپرین، متوترکسات یا ریتوکسیماب برای کنترل بیماری مورد استفاده قرار می گیرد. تبادل پلاسما نیز در موارد شدید با آسیب به ریه ‌ها، کلیه ‌ها و یا روده‌ ها استفاده می ‌شود.

تعداد موارد جدید در هر سال بین 1/2 تا 4/14 به ازای هر میلیون نفر در اروپا تخمین زده شده است. این مورد در جمعیت ژاپنی و آفریقایی-آمریکایی نادر است اما اغلب در افراد از نژاد اروپای شمالی اتفاق می افتد. در آمریکا در هر 100000 نفر 3 نفر تحت تاثیر بیماری وگنر قرار می گیرد.

علائم و نشانه های بیماری وگنر

علائم اولیه بسیار متغیر هستند و تشخیص می‌ تواند به دلیل ماهیت غیر اختصاصی نشانه ‌ها به شدت تاخیر داشته باشد. به طور کلی، سوزش و التهاب بینی، اولین نشانه در بیشتر افراد است. درگیری دستگاه تنفسی فوقانی، مانند بینی و سینوس، تقریباً در همه افراد مبتلا به بیماری وگنر دیده می شود.

علائم و نشانه های معمول درگیری بینی یا سینوس شامل پوسته شدن اطراف بینی، گرفتگی، خونریزی بینی، آبریزش بینی و تغییر شکل منافذ بینی به دلیل سوراخ شدن تیغه بینی است. التهاب لایه های خارجی چشم (اسکلریت و اپیکلریت) و ورم از شایع ترین علائم وگنر در چشم است. درگیری چشم شایع است و در کمی بیش از نیمی از افراد مبتلا به این بیماری رخ می دهد.

کلیه: گلومرولونفریت پیشرونده سریع (75%)، منجر به بیماری مزمن کلیه می شود.

راه هوایی فوقانی، بیماری چشم و گوش

گوش: کاهش شنوایی به دلیل اختلال عملکرد لوله شنوایی، کم شنوایی حسی-عصبی (مکانیسم نامشخص)

حفره دهان: التهاب لثه، تخریب اساسی استخوان با شل شدن دندان، ایجاد زخم هایی در سراسر پوشش دهان

نای: تنگی ساب گلوت

ریه ها: گره های ریوی (که به آنها “ضایعات سکه ای” گفته می شود)، خونریزی در ریه ها (اغلب به عنوان ذات الریه تعبیر می شود)، ضایعات حفره ای، خونریزی در ریه ها باعث سرفه خون در افراد و به ندرت تنگی نفس می شود.

آرتروز: درد یا تورم (۶۰ %)، اغلب در ابتدا به عنوان آرتریت روماتوئید تشخیص داده می شود

پوست: گره های زیر پوستی (گرانولوم) روی آرنج، پورپورا و موارد دیگر به عنوان مثال واسکولیت پوستی تشخیص داده می شود.

سیستم عصبی: گاهی اوقات نوروپاتی حسی (۱۰ %) و به ندرت مالتی پلکس مونوریت.

قلب، دستگاه گوارش، مغز و سایر اندام ها به ندرت تحت تاثیر قرار می گیرد.

دلیل ایجاد بیماری وگنر

علت این امر ناشناخته است، اگرچه میکروب ها مانند باکتری ها و ویروس ها و همچنین ژنتیک در پاتوژنز آن نقش دارند.

پاتوفیزیولوژی بیماری وگنر

از ویژگی های کلاسیک میکروسکوپی وگنر می توان به التهاب رگ های خونی مرتبط با گرانولوم، نکروز و بسیاری از سلول های غول پیکر نامناسب اشاره کرد.

استعمار باکتریایی با استافیلوکوکوس اورئوس به عنوان یک عامل شروع کننده خود ایمنی در افراد مبتلا به بیماری وگنر مشاهده ‌شده است.

چندین ژن درگیر در سیستم ایمنی بدن از جمله ژن های مقاوم به انسولین و ژن های آنتی ژن لکوسیت های انسانی ممکن است خطر ابتلا به بیماری وگنر را تحت تاثیر قرار دهند.

امروزه به طور وسیع تصور می ‌شود که آنتی بادی های سیتوپلاسمی ضد نوتروفیل (ANCA) مسئول التهاب در وگنر هستند. سلول‌ های معمولی در بیماری وگنر، آن‌ هایی هستند که به آنزیم پروتئیناز k، آنزیمی كه در گرانولوسیت های نوتروفیل شایع است،  واکنش نشان می ‌دهند. مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است که سلول‌ های اندوتلیال می‌ توانند نوتروفیل ها را فعال کرده و چسبندگی خود را به اندوتلیوم افزایش دهند و موجب آسیب به سلول ‌های اندوتلیال شوند. از نظر تئوری، این پدیده می تواند آسیب زیادی به دیواره رگ، به ویژه عروق وارد کند.

درمان بیماری وگنر

درمان وگنر به شدت آن و اینکه آیا باعث آسیب به عضو شده است بستگی دارد.

بیماری شدید

درمان استاندارد برای بیماری شدید وگنر، بهبودی با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند ریتوکسیماب یا سیکلوفسفامید در ترکیب با کورتیکواستروئیدهای با دوز بالا است. استفاده از پلاسمافرز گاهی برای عوارض بسیار شدید بیماری مانند خونریزی در آلوئولی و گلومرولونفریت (که در سندرم ریوی-کلیوی دیده می شود) که به سرعت پیشرونده هستند توصیه می شود. استفاده از پلاسمافرز در افراد مبتلا به وگنر و نارسایی حاد کلیه (واسکولیت کلیه) ممکن است پیشرفت بیماری کلیوی را کاهش دهد.

سیکلوفسفامید خوراکی و تزریقی هر دو برای بهبودی بیماری وگنر موثر هستند. سیکلوفسفامید خوراکی با مسمومیت ‌های قابل توجهی از جمله ناباروری، التهاب و خونریزی از مثانه و سرطان مثانه همراه است. در مقابل، تجویز دوزهای تزریقی سیکلوفسفامید برای ایجاد بهبودی به همان اندازه موثر است و میزان تعداد گلبول های سفید غیر طبیعی خون را به میزان یک سوم کاهش می دهد. با این حال، سیکلوفسفامید تزریقی ممکن است در مقایسه با سیکلوفسفامید خوراکی با خطر بیشتری در عود بیماری همراه باشد.

بیماری محدود

با توجه به محدود بودن شدت بیماری, بهبودی را می توان با ترکیبی از متوترکسات و کورتیکواستروئیدها به دست آورد، که در آن دوز استروئید پس از دستیابی به بهبودی کاهش می یابد و از متوترکسات به عنوان درمان نگهدارنده استفاده می شود. اقدامات درمانی برای اشکالات موضعی بینی و سینوس ها شامل آبریزش بینی، کورتیکواستروئیدهای بینی و آنتی بیوتیک در صورت بروز عفونت تجویز می شود. اگر در ظاهر تیغه بینی بد شکلی ایجاد شود، ترمیم جراحی توصیه می شود.