نقرس چیست و چگونه درمان می شود؟

بیماری نقرس بیماری رسوب کریستال اسید اوریک در مفاصل است. در واقع می توان گفت که نقرس نوعی پیچیده از بیماری آرتروز است که ممکن است هر فردی را درگیر کند. علائم اولیه نقرس حملات ناگهانی درد، تورم، حساسیت به لمس مفاصل که اکثرا در انگشت شست پا دیده می شود، می باشد.

علت ایجاد بیماری نقرس

در بدن ماده ای وجود دارد به نام اسید اوریک که در حالت عادی در یک سطح ثابتی تولید می شود و سپس در همان حد از کلیه ها دفع می شود.

اگر سطح اسید اوریک در بدن افزایش پیدا کند و یا کلیه ها نتوانند کریستال ها را دفع کنند باعث می شود کریستال های اسید اوریک در بافت های مختلف بدن رسوب کنند.

علائم و نشانه های بیماری نقرس

مهم ترین علائمی که نشانگر بروز بیماری نقرس است موارد زیر می باشد:

• اگر کریستال اسید اوریک در مفاصل رسوب کنند به صورت آرتریت نقرسی بروز می کنند.
• اگر در کلیه ها رسوب کنند خودشان را به صورت سنگ های کلیه ظاهر می کنند.

*در این مقاله توضیحات ما بر آرتریت نقرسی متمرکز است.

آرتریت نقرسی یا تظاهرات مفصلی نقرس

علائم درگیری مفصلی این بیماری از این قرار است:

• درد و قرمزی در یک مفصل؛ درد ها اغلب موارد به طور ناگهانی و شدید بروز و ظهور پیدا می کنند. برای مثال گزارش بیماران به پزشک شان است که ناگهان از خواب بیدار شده اند و علت این بیداری درد شدیدی بوده است که در مفاصل آن ها ایجاد گردیده است.

این درد ها به قدری شدید است که حتی لمس کردن و یا اصطحکاک مفصل با ملحفه باعث بروز درد شدید و غیر قابل تحمل می شود.

شایع ترین مفصلی که دچار درد مفصلی می شود مفصل شست پا می باشد.

• مفصل دچار تورم می شود
• احساس گرما در مفصلی که در آن درد و تورم ایجاد شده است
• کاهش توانایی حرکت و انجام فعالیت؛ به دلیل درد هایی که ایجاد می شود فرد از انجام فعالیت و یا داشتن تحرک پرهیز می کند تا درد بهبود یابد.

کدام مفاصل در بیماری نقرس درگیر می شوند؟

بیشتر اوقات مفصل شست پا درگیر درد های شدید می شود اما مفاصل دیگری نیز امکان درگیری را دارند. مثل:

• مچ پا
• زانو

نکته ای که وجود دارد این است که مفاصل کوچک مثل مفاصل دست یا انگشتان دست و مفاصل مچ به ندرت دچار نقرس می شوند. نقرس در حالت کلی بیماری ای است که در مفاصل بزرگ مثل شست پا، زانو ها یا مچ پا ایجاد می شود.

دومین نکته این است که در برخی از بیماران چند مفصل همزمان دچار درد و تورم می شوند. این مساله از چالش هایی است که باعث می شود تشخیص این بیماری از سوی پزشک قدری دشوار شود. زیرا اغلب بیماران بیماری نقرس شان تک مفصلی است اما در برخی از افراد چند مفصل همزمان درگیر این بیماری می شوند.

چه کسانی به بیماری نقرس مبتلا می شوند؟

• واقعیت این است که بیماری نقرس از جمله بیماری هایی است که درصد شیوع آن در بین آقایان بیشتر است. مشاهده شده است که آقایان در سنین بالای 40 سال بیشترین آمار مبتلایان به بیماری نقرس را به خود اختصاص می دهند.

بیماری نقرس در خانم های سنین بالا بیشتر دیده می شود تا زنان میانسال. اغلب زنان بعد از دوران یائسگی دچار بیماری نقرس می شوند.

در موارد نادری زنان در سنین پایین تر به این بیماری مبتلا شده اند.

• افراد چاق؛ افرادی که اضافه وزن دارند در صورتی که زمینه های ژنتیکی این بیماری را داشته باشند بیش از سایرین مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
• به ندرت مشاهده شده است بیماری نقرس در افرادی که تومور دارند و کموتراپی یا شیمی درمانی می شوند ایجاد می شود. در واقع از عوارض شیمی درمانی و تومور ها در برخی از افراد ابتلا به بیماری نقرس می باشد.

سیر بیماری نقرس در بیماران

معمولا بیماران در حملات اولیه بیماری نقرس یعنی دفعات اولی که دچار حملات ناشی از این بیماری می شوند، حملات بسیار کوتاه مدت است. مثلا دو تا سه روز طول می کشد و با دارو های سبک تری ( اصطلاح خود پزشک) می توانند بیماری را کنترل کنند. در مواردی امکان دارد بیماری خود بخود بهبود پیدا کند.

هر چقدر که سیر بیماری پیشرفت می کند یعنی از اولین حملات بیماری نقرس می گذرد دوره های بیماری طولانی تر می شود. یعنی اگر بیمار در حملات اولیه دو تا سه روز درگیر این بیماری بود، یکی- دو سال بعد از حملات اولیه شاهد هستیم که طول دوره بیماری نقرس در فرد طولانی تر شده است. مثلا تا ده روز تورم و درد در مفاصل بیمار ادامه دار خواهد بود.

البته این مساله در مواردی است که افراد تحت درمان قرار نمی گیرند و اقدامات درمانی را انجام نمی دهند. انجام اقدامات درمانی سیر بیماری نقرس را کنترل می کند و میزان علائم را تا حد زیادی بهبود می بخشد.

عوامل خطر در بیماری نقرس

• عوامل ژنتیکی از مهم ترین عوامل خطر و زمینه ساز ابتلا به بیماری نقرس است.
• سبک زندگی؛ رژیم های پرکالری و پرنمک، پرخوری از جمله مسائلی است که عاملی خطرناک برای افراد می باشد و احتمال ابتلا را افزایش می دهد.
• افزایش وزن و چاقی
• مصرف مشروبات الکلی

درمان بیماری نقرس

اگر شما دوره های بیماری نقرس را دارید یعنی درد، تورم و قرمزی مفاصل (بالاخص در ناحیه انگشت شست پا) را تجربه می کنید حتما سریعا به یک پزشک روماتولوژیست مراجعه کنید. زیرا هرچقدر که روند درمان سریع تر آغاز شود از تخریب مفاصل جلوگیری می شود و تعداد حملات و طول دوره های حملات نیز کاهش پیدا می کند.

پزشک با دارو هایی که تجویز می کند میزان عارضه های ناشی از رسوب کریستال های اسید اوریک را کاهش می دهد.

دارو هایی که تجویز می شود به کلیه ها کمک می کند که کریستال های اسید اوریک اضافی را دفع کند.

برای درمان بیمار نقرس رژیم های تخصصی از سوی پزشک تجویز می شود.

به مدت شش ماه لازم است که دو نوع دارو مصرف کنید. مهم ترین نکته این است که نحوه مصرف دارو ها توضیحات دقیقی دارد که از سوی متخصص روماتولوژیست به بیماران ارائه می شود.

سپس بعد از شش ماه با معاینات و بررسی ها پزشک تشخیص می دهد که داروها تغییر کند یا خیر و میزان استفاده از دارو ها و نوع دارو ها چه باشد.

فواصل زمانی ویزیت بیمار مبتلا به نقرس

در ابتدای شروع بیماری نقرس لازم است که بیمار هر 2 تا 5 هفته آزمایش دهد و سطح اسید اوریک وی مورد بررسی قرار گیرد.

پزشک سطح اسید اوریک را بررسی می کند و میزان اثر گذاری دارو ها را مورد ارزیابی قرار می دهد. سپس بعد از بررسی ها تعیین می شود که دوز داروها باید افزایش داشته باشد یا خیر.

زمانی که سطح اسید اوریک به میزان قابل قبولی رسید و خطر رفع شد فواصل زمانی ویزیت بیمار از سوی پزشک طولانی تر می شود.

بنابراین از مراجعات اولیه و زودهنگام در مراحل اولیه بیماری نباید خسته و ناامید شوید زیرا برای درمان موفق بیماری لازم است. مراجعات پی در پی و زیاد در چند ماه اولیه بیماری است و موقتی می باشد.

در انتها جالب است بدانید شکل دیگری از نقرس نیز وجود دارد با نام نقرس کاذب که بهتر است درباره تفاوت آن با نقرس نیز اطلاعاتی به دست آورید.

ارتباط رژیم غذایی و نقرس

• بیشترین توصیه ای که شواهد بالینی قوی ای در تایید آن وجود دارد این است که مصرف مشروبات الکلی و رژیم های پرکالری باید از سوی بیماران مبتلا به نقرس ترک شوند. زیرا که برخلاف این تصور رایجی که وجود دارد گوشت و حبوبات منجر به بیماری نقرس می شوند اما از همه اینها مهم تر و خطرناک تر مشروبات الکلی و رژیم های پرکالری هستند.
• در خصوص مصرف گوشت قرمز باید بگوییم که در رژیم غذایی ما ایرانیان مصرف گوشت قرمز به حدی نیست که بگوییم در افزایش اسید اوریک افراد اثر گذار خواهد بود. مصرف روزانه 70 گرم گوشت قرمز در روز بلامانع است.
• هرگز مصرف حبوبات خود را قطع نکنید.
• استفاده از لبنیات کم چرب لازم است.
• مصرف آب به مقدار کافی
• سبزیجات و میوه های تازه استفاده کنید
• غذاهای کم نمک
• غذاهای کم چرب استفاده کنید

خوش بختانه بیماری نقرس از جمله بیماری هایی است که در صورت طی کردن روند درمان کاملا قابل کنترل است.